در بخشهای کویری ایران سبک خانهها بهگونهی دیگریست؛ در نواحی مرکزی به دلیل گرما و کویریبودن منطقه، معمولا ساختمانها در بافت قدیمی از خشت ساخته شدهاند؛ خنکای خشت سبب میشود هوای مطبوع در خانه جریان پیدا کند. در مناطق کوهستانی و سردسیر ایران مانند استانهای کردستان و چهارمحال بختیاری، سبک بناها متفاوتتر از مناطق با آبوهوای گرموخشک، مرطوب و بارانی، مرطوب و گرم است. بناها معمولا بهصورت خشکهچینی و پلهکانی در دامنههای کوهها قرار گرفتهاند. بناهای بومی در این مناطق با استفاده از گل و سنگ به شیوهای خاص ساخته شدهاند. نوع ساختوساز و عناصری که در ساخت و تزیین یک بنا بهکار میرود هم بخشی از فرهنگ بومی یک منطقه است.
غذاهای محلی و بومی
غذاهای بومی و روش طبخ آن از مهمترین عناصر تشکیلدهنده فرهنگ بومی به شمار میروند. غذاهای ثابت و اصیل ایرانی مانند: خورشت قیمه، قورمهسبزی، آش رشته و کباب کوبیده قدمت بسیار زیادی دارند. در مناطق مختلف ایران هم به دلیل اقلیم متفاوت و محصولات غذایی که عموما از دل طبیعت بهدست میآیند، غذاهای محلی و بومی از تنوع بالایی برخوردارند. مثلا در بخشهای ساحلی مناطق جنوبی ایران غذاهای دریایی و ادویهجات بومی رایجترند. چراکه ماده اصلی طبخ غذا از دل طبیعت آن منطقه بر میخیزد و مصرف ادویه در کنار آن برای خنثیکردن طبع سرد ماهی است.
در نواحی ساحلی شمال کشورمان علاوه بر مصرف ماهی، مصرف سبزیهای محلی و برنج هم بسیار رایج است. در شهرهای غربی ایران که بیشتر مناطق کوهستانی و عشایری هستند، مصرف لبنیات بیشتر از دیگر مناطق رواج دارد و غذاهای عموما از دل طبیعت همان منطقه و سازگار با آن است. غذای محلی به عنوان بخش مهمی از فرهنگ بومی، دلیل خوبی برای انتخاب یک مقصد و سفر به یک نقطه است.
لباسهای بومی و محلی
ایرانیها از دیرباز پوشش منحصر به خود را داشتهاند. اما کمکم و با گذشت زمان روی لباسها و پوشش ایرانیها تغییراتی بهوجود آمده که در بخشهایی از کشورمان، لباس محلی بهکلی فراموش شده است، اما در برخی نواحی هنوز پوشش محلی حرف اول را میزند. در ادامه به معرفی برخی از لباسهای محلی در شهرهای مختلف ایران میپردازیم.
لباس محلی آذری:
لباس محلی در فرهنگ بومی تبریز نمادی از اصالت و هنر است. این لباس تلفیقی از رنگهای روشن و زیبا برتن زنان و مردان خطه آذربایجان است. لباس زنان جنسی از ترمه و ابریشم دارد و وجود کلاهی به نام «برک» برسرشان و روسری به نام «یایلاق» یک زن آذری اصیل را نشان میدهد. مردان آذری هم با کتهای بلند و کلاه پشمی بر سر در کنارهمسران و مادران خود اصالت خود را نمایان میکنند.
لباس محلی کردی:
نوع پوشش و لباس زنان و مردان کرد نشاندهنده فرهنگ کهن و اصیل آنهاست. مردان با شلوارهای گشاد معروف به «پاتول» و نیمتنههای خوشپوش به نامهای «چوخه» و «ملکی» برتن و کلاهی به نام «پیچ وکولاو» بر سر، خود را کرد معرفی میکنند. زنان پوشش آراسته و دلربا که شامل شلوارهای گشاد به نام «جافی» است به همراه شال کمر، نیمتنهای به نام« کلنجه» و روسری یا کلاهی به نامهای «کلکه» و «کلاو» را بر تن دارند. یکی از ویژگیهای جذاب لباس زنان کرد رنگ شاد و پولکهای آویزان از روسری آنهاست.
لباس محلی همدان:
لباس محلی همدان درباره زنان و مردان فرق چندانی ندارد، از سرپوش تا کفش شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند. زنان همدانی چارقد، تنپوش و پاپوش به تن میکنند که به پاپوشها آجیده میگویند و مردان هم دارای سرپوش، تنپوش و پاپوش مخصوص به خود هستند.
این سه نمونه لباس محلی از این سه منطقه، تنها بخش کوچکی از لباسهای بومی و محلی ایران را نمایش میدهد، اما در نواحی جنوبی، شمالی، شرقی و غربی کشورمان زنان و مردان هنوز پوشش بومی خود را حفظ کردهاند چراکه پوشش آنها بخشی از فرهنگ بومی و هویت فرهنگی آنهاست.
نقش فرهنگ بومی در جذب گردشگر
فرهنگ بومی یکی از مهمترین دلایل جذب گردشگر به یک مقصد به شمار میرود. فرهنگ بومی بعد از زیباییهای طبیعی و آبوهوا میتواند حرف اول را در جذب گردشگران بینالمللی بزند. وقتی یک مقصد را برای سفرتان انتخاب میکنید همهچیز در آن از خوردنیها و غذاهای محلی گرفته تا صنایع دستی، زبان و گویش ساکنان محلی، آدابورسوم، لباسهای محلی و هرچیز دیگری می تواند در ایجاد تجربهای متفاوت، موثر واقع شود. شاید حتی برایتان جالب باشد اگر بدانید در شهری مانند مشهد که از مقصدهای پرتقاضای گردشگران برای سفر است هم، این فرهنگ بومی مشهد است که بعد از حرم امام رضا (ع)، حرف اول را میزند.
از طرفی بسیار از افراد تنها بهقصد تجربه فرهنگ بومی یک مقصد به آن سفر میکنند. به عنوان مثال یک گردشگر اروپایی که به فرهنگ خاورمیانه علاقمند است، ایران را برای سفر انتخاب میکند. یا یک گردشگر ایرانی برای گشتوگذار در خیابانهای استانبول، آن را به عنوان مقصد سفرش برمیگزیند. حتی گاهی افراد به شهر یا روستای آباواجدادی خود سفر میکنند تا فرهنگ بومی اجدادشان را از نزدیک تجربه کنند. به هر طریق هر یک از عناصر تشکیلدهنده فرهنگ بومی، میتواند دلیلی برای انتخاب یک مقصد باشد و انگیزهای برای سفر باشد. در نهایت باید گفت که ایران «فرهنگ بومی» بسیار غنی دارد که باید برای حفاظت از آن تلاش کنیم.
نظرات شما عزیزان: